دلایلی که مانع اجرای برجام شدند

انتخاب نوشت: بن کاسپیت در نشریه امریکایی المانیتور نوشت: جمله ای که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا به یک فرد گفت، این هفته در اسرائیل هیجان زیادی ایجاد کرد. بر اساس ویدئویی که متعلق به ۳ نوامبر است منتشر شده، یک فرد از بایدن خواست توافق هسته ای ایران را مرده اعلام کند. او پاسخ داد: "برجام مرده است، اما آن را اعلام نمی کنیم." .

 در ادامه این مطلب آمده است: نفتالی بنت، نخست‌وزیر سابق اسرائیل، به سرعت اعتبار مرگ این توافق را به خود نسبت داد. بنت در توئیتی نوشت: بی سر و صدا و عاقلانه، از طریق یک سری اقدامات دیپلماتیک و دیگر، ما موفق شدیم بدون ایجاد شکاف با آمریکا، بازگشت به توافق هسته ای را متوقف کنیم.

بنت که در ماه‌های اولیه دولت بایدن در سمت نخست وزیری بود، با اشاره به رویارویی های بنیامین نتانیاهو با دولت اوباما بر سر توافق برجام در سال ۲۰۱۵، گفت: امیدوارم دولت جدید به این مسیر ادامه دهد.

اظهارات بایدن در تضاد با ارزیابی‌های سازمان‌های اطلاعاتی اسرائیل است که همین چند ماه پیش صریحا به تصمیم‌گیرندگان در تل آویو اطلاع دادند که احیای برجام بزودی رخ می دهد، زیرا هر دو طرف مصمم به انجام آن بودند. دیوید بارنیا، مدیر موساد، که یک کارزار عمومی بسیار غیرمعمول را علیه احیای برجام رهبری کرد و توسط یایر لاپید، جانشین بنت مورد توبیخ قرار گرفت، حتی در ماه سپتامبر یک سری از جلسات سطح بالا را در واشنگتن آغاز کرد تا جلوی توافق را بگیرد.

با نگاهی به گذشته، بارنیا و دیگر مقامات ارشد در کنار ارزیابی تیره و تار خود از آن زمان می ایستند و تاکید می کنند که توافق با تهران تا آخرین لحظات قطعی بود. یکی از مقامات ارشد موساد که نخواست نامش فاش شود، اخیراً به المانیتور گفت: متن توافق آماده چاپ برای امضا بود. برای هر دو طرف واضح بود که این اتفاق می افتد. هیچ کس شک نداشت و رفتار آنها اینگونه بود.

پس از آن که ایران و ایالات متحده تصمیمات راهبردی برای پیشبرد را اتخاذ کردند، چه چیزی این توافق را از مسیر خارج کرد؟ به گفته مقامات اطلاعاتی اسرائیل، سه عامل در این نتیجه شکل گرفته است.

اولین مورد، اتفاقات داخل ایران بود. یکی از مقامات دیپلماتیک به المانیتور گفت: «زمانی که عکس‌ها، شایعات و گزارش‌ها از برخورد جدی با معترضان منتشر شد، دولت دموکرات که طرفدار حقوق بشر است، تحقق توافق با تهران را بسیار دشوار دید. اسرائیل متقاعد شده است که هرچه این اعتراضات با اعدام و برخوردهای تند تشدید می شود، چشم انداز احیای توافق هسته ای تیره تر می شود، چراکه توافق به معنای لگدمال کردن ارزش‌های دموکراتیک تعبیر می شود.

همکاری نظامی غیرمنتظره ماه های اخیر بین مسکو و تهران نیز یکی از عوامل اصلی در نابودی توافق هسته ای بود. اسرائیل افشای این موضوع که ایران پهپادهای مسلحی را برای حمله به اوکراین به روسیه می‌دهد، را هم به خود نسبت می دهد. یک منبع ارشد اطلاعاتی اسرائیل که نخواست نامش فاش شود، گفت: بایدن به سادگی نمی توانست از این ماجرا عبور کند. وقتی چشم جهان به جنگ اوکراین است و تمام غرب در تلاش برای جلوگیری از تجاوز روسیه بسیج شده است، نمی‌توانید با کسانی که تامین‌کننده سلاح‌هایی هستند که غیرنظامیان را در کیف و خرسون می‌کشند، توافق امضا کنید.

در حال حاضر، نگرانی اسرائیل از همکاری تهران و مسکو به موضوع هسته ای محدود نمی شود. این محور جدید و غافلگیر کننده می تواند اسرائیل را با مشکلات سخت و غیرمنتظره ای مواجه کند. گادی آیزنکوت، رئیس سابق نیروهای دفاعی اسرائیل و عضو فعلی کنست به المانیتور گفت که افزایش همکاری مسکو و تهران می‌تواند بر روی جبهه مرتبط با اسرائیل، اعتماد به نفس ایران، توانایی های نظامی و مجموعه سلاح های موجود در زرادخانه های تهران تاثیر بگذار. او افزود: «این یک تحول نگران‌کننده است. ما باید از پیامدهای مختلف آن آگاه باشیم.»

عامل دیگری که اسرائیل نابودی توافق هسته ای را به آن نسبت می دهد، ادامه فعالیت های تهاجمی ایران است. ادعای موساد درمورد برنامه تهران برای حمله به دیپلمات ها در اروپا و به ویژه یک ژنرال آمریکایی، غرب را شوکه کرد.

در طی هفته‌های مهمی که به نظر می‌رسید مذاکرات با ایران در حال نتیجه دان است، بارنیا صریح بود و به مقامات آمریکایی گفت که می‌داند آنها قبلاً تصمیم خود را برای امضای توافق گرفته‌اند، اما اطلاعات جدیدی در این میان منتشر شد.

با این حال، این ماجرا برای اسرائیل یک پیروزی نیست. هاآرتص به نقل از منابع اسرائیلی،گزارش داد که ایران می‌تواند از فناوری مشابهی که برای موشک‌ها استفاده می‌کند در برنامه فضایی خود برای ساخت موشک‌های بالستیک حامل کلاهک هسته‌ای استفاده کند و برد موشک‌های متعارف خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. در عین حال، غنی سازی اورانیوم ایران اکنون در بالاترین درجه خود قرار دارد. دولت آتی نتانیاهو در حال شکل گیری به عنوان افراطی ترین دولت در تاریخ اسرائیل است و در خطر از دست دادن میزان قابل توجهی از مشروعیت بین المللی است. در همین حال، در ایالات متحده، دموکرات ها منتظر انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ هستند. این تحولات برای اسرائیل و به ویژه برای نتانیاهو که موضوع ایران را به محور اصلی دستور کار خود تبدیل کرده، نتیجه خوبی ندارد. بدون توافق، ایران جاه طلبی های خود برای تبدیل شدن به یک قدرت هسته ای را عملی می کند.